Πολλαπλή σκλήρυνση (MS) - Απομυελινωτικές παθήσεις του ΚΝΣ

Πολλαπλή σκλήρυνση (MS) - Απομυελινωτικές παθήσεις του ΚΝΣ

Τι είναι η πολλαπλή σκλήρυνση (Multiple Sclerosis - MS);

 Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι μία χρόνια, φλεγμονώδης πάθηση αυτοάνοσης αρχής, κατά την οποία ενεργοποιημένα Τ-λεμφοκύτταρα, διαπερνώντας τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, προσβάλλουν το κάλυμμα της μυελίνης, το οποίο περιβάλλει τους νευράξονες (τις αποφυάδες δηλαδή των νευρώνων) εντός του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού), καταστρέφοντάς το. Το προστατευτικό αυτό κάλυμμα σχηματίζεται από τα ολιγοδενδροκύτταρα της νευρογλοίας και η βλάβη του συνεπάγεται την επιβράδυνση ή και διακοπή της διάδοσης των ερεθισμάτων διαμέσου των νευραξόνων και την εκδήλωση πολυποίκιλων συμπτωμάτων  ή κλινικών σημείων, ανάλογων της περιοχής που βλάπτεται. 

 Τα βασικά παθολογοανατομικά στοιχεία της νόσου, ευρέως γνωστής και ως σκλήρυνσης κατά πλάκας,  διάχυτης εγκεφαλομυελίτιδας ή απλά απομυελινωτικής νόσου, συνίστανται στη φλεγμονή, στην απομυελίνωση (καταστροφή και αποδόμηση της μυελίνης), στη γλοίωση και στην απώλεια νευρώνων στα σημεία των βλαβών. Στα σημεία προσβολής της μυελίνης πέραν της συνυπάρχουσας αξονικής βλάβης, παρατηρείται εναπόθεση μη λειτουργικού συνδετικού ιστού (ουλής) και δημιουργία σκληριών, γνωστών ως “πλάκες”, οι οποίες αναγνωρίζονται απεικονιστικά αλλά και εν δυνάμει μακροσκοπικά (βιοπτικά). Οι απεικονισθείσες φλεγμονώδεις εστίες καλούνται και “απομυελινωτικές”. 

 Υπολογίζεται πως, περίπου 2,3 εκατομμύρια άτομα ανά την υφήλιο πάσχουν επί του παρόντος από τη νόσο, η οποία είναι πιο συχνή σε χώρες με μεγάλο γεωγραφικό πλάτος (π.χ Βόρεια Αμερική, Σκανδιναβικές χώρες). Εκδηλώνεται κατά κανόνα σε νεαρά άτομα ηλικίας 20 - 50 ετών, ενώ φαίνεται να προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες, σε αναλογία περίπου 3:1. Στη χώρα μας εκτιμάται πως, ο αριθμός των πασχόντων ξεπερνά τους 10.000 (αναλογία περίπου 1:1000). 

 Η ακριβής αιτιολογία της πολλαπλής σκλήρυνσης δεν είναι γνωστή. Πρόκειται για μία πολυπαραγοντική νόσο, στην εκδήλωση της οποίας συμβάλλουν ταυτόχρονα γενετικοί, περιβαλλοντικοί και ανοσολογικοί επιβαρυντικοί παράγοντες. Τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό MS εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως οι λοιμώξεις από ιούς (π.χ. ο ιός Epstein-Barr), η έλλειψη βιταμίνης D και το κάπνισμα έχουν επίσης συνδεθεί με τη νόσο.

Υπολογίζεται πως, το προσδόκιμο ζωής των ασθενών με ΣΚΠ μπορεί να μειωθεί κατά 8 έως 12 έτη συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό, εάν δεν αντιμετωπιστούν με τη χρήση της κατάλληλης  ανοσοτροποποιητικής θεραπείας. 

Είδη πολλαπλής σκλήρυνσης (MS) 

Υποτροπιάζουσα διαλείπουσα πολλαπλή σκλήρυνση (Relapsing Remitting MS - RRMS). 

Η μορφή αυτή της νόσου, η οποία αντιπροσωπεύει το 85% των περιπτώσεων, χαρακτηρίζεται από διακριτά κλινικά επεισόδια, γνωστά και ως “υποτροπές” ή “ώσεις”. Τα συμπτώματα είτε επιμένουν συνήθως για ημέρες έως και εβδομάδες και εν συνεχεία αποδράμουν σταδιακά, δίχως να εγκαταλείπουν κάποιου είδους νευρολογικό έλλειμμα, είτε υποχωρούν μερικώς μόνο, εγκαταλείποντας ορισμένο βαθμό αναπηρίας. Οι υποτροπές ακολουθούνται από περιόδους δίχως εμφανή νέα συμπτώματα, γνωστές ως “υφέσεις”. Η πιθανότητα, ο χρόνος εμφάνισης, η ιδιαίτερη συμπτωματολογία και η  βαρύτητα μίας νέας ώσης δε δύναται να προβλεφθούν. Μεταξύ των ώσεων οι ασθενείς εμφανίζονται πλήρως ασυμπτωματικοί  ή έχοντες σταθερά νευρολογικά ελλείμματα, ανάλογα των ώσεων, που έχουν προηγηθεί. 

Ιδιαίτερες μορφές της RRMS αποτελούν η καλοήθης μορφή της νόσου και η νόσος Marburg (acute fulminant MS). Η καλοήθης MS είναι η ηπιότερη μορφή της νόσου με ιδιαίτερα αραιές έως σπάνιες υποτροπές ήπιας βαρύτητας, οι οποίες δεν εγκαταλείπουν ή τουλάχιστον εγκαταλείπουν ελάχιστα νευρολογικά ελλείμματα, έως και έπειτα από 20 έτη νόσησης. Αφορά το 5-10% των ασθενών με RRMS. Αντιθέτως η οξεία κεραυνοβόλος πολλαπλή σκλήρυνση αφορά ένα πολύ μικρό ποσοστό των ασθενών, χαρακτηριστικά με συχνές και ογκώδεις βλάβες του ΚΝΣ και φτωχή αποδρομή, οι οποίες χρήζουν έγκαιρης και επιθετικής θεραπευτικής προσέγγισης. 

Δευτεροπαθώς προϊούσα πολλαπλή σκλήρυνση (Secondary Progressive MS - SPMS) 

Της έναρξης της SPMS προηγείται πάντοτε η RRMS. Η μετάβαση αυτή συμβαίνει προοδευτικά, έπειτα συνήθως 10 έως 25 ετών νόσησης με RRMS και δε δύναται να σηματοδοτηθεί χρονικά. Χαρακτηρίζεται από συνεχή επιδείνωση της νευρολογικής εικόνας (κυρίως των κάτω άκρων και κατά συνέπεια της βάδισης) του πάσχοντα, που δε δύναται πλέον να αποδοθεί εύκολα σε κάποια διακριτή ώση. Κατά την πορεία της παρατηρούνται ενίοτε μικρής κλίμακας ταχύτερες κλινικές επιδεινώσεις με επακόλουθη σταθεροποίηση ή ύφεση. Υπολογίζεται ότι στους ασθενείς με RRMS ο κίνδυνος μετάβασης σε SPMS ανέρχεται σε 2% ετησίως. Παλαιότερα το ποσοστό μετάβασης από την RRMS στην SPMS μορφή της νόσου αφορούσε συνολικά το 60-80% των ασθενών. Η χρήση πλέον των νεότερων, ιδιαιτέρως αποτελεσματικών ανοσοτροποποιητικών φαρμακευτικών αγωγών έχει ελαττώσει αισθητά το ποσοστό αυτό. 

Προϊούσα υποτροπιάζουσα πολλαπλή σκλήρυνση (Progressive Relapsing MS – PRMS)

Αφορά περίπου το 5% των ασθενών με MS, όπου κλινικές υποτροπές (ώσεις) εμφανίζονται κατά τη διάρκεια μίας προϊούσας κλινικής επιδείνωσης, ήδη από ενάρξεως της νόσου. 

Πρωτοπαθώς προϊούσα πολλαπλή σκλήρυνση (Primary Progressive MS – PPMS)

Αφορά περίπου το 15% των ασθενών και χαρακτηρίζεται από προοδευτική εξέλιξη της αναπηρίας, απουσία ώσεων και ασαφή χρονική έναρξη. Τυπικά εκδηλώνεται ως προοδευτική δυσχέρεια βάδισης με αδυναμία και σπαστικότητα των κάτω άκρων, ενώ τυπικά συνυπάρχουν ποικίλης βαρύτητας ορθοκυστικές διαταραχές. Η μορφή αυτή προσβάλει ισότιμα τα δύο φύλα και εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες (μέση ηλικία εμφάνισης τα 40 έτη).

Συμπτώματα πολλαπλής σκλήρυνσης (MS) 

Τα συμπτώματα της πολλαπλής σκλήρυνσης ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, όπου εμφανίζονται οι απομυελινωτικές βλάβες. Αυτά περιλαμβάνουν: 

  1. Οπτικές διαταραχές: 

    • Οπτική  νευρίτιδα 

      • Μείωση οπτικής οξύτητας με θάμβος όρασης, σκοτώματα ή και αμαύρωση

      • Μειωμένη αντίληψη χρωμάτων

      • Ευαισθησία ή πόνος κατά τις οφθαλμικές κινήσεις

    • Διπλωπία

  2. Διαταραχές αισθητικότητας προσώπου, κορμού ή/και άκρων

    • Παραισθησίες  (μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα)

    • Δυσαισθησίες, όπως αίσθημα καύσους (καυσαλγίες) π.χ Σύνδρομο Καυσαλγίας Στόματος (Burning Mouth Syndrome)

    • Ελαττωμένη αίσθηση αφής, πόνου και θερμοκρασίας (προσβολή της επιπολής αισθητικότητας)

    • Ελαττωμένη αίσθηση δόνησης και της θέσης των μελών του σώματος (προσβολή της εν τω βάθει ή ιδιοδεκτικής αισθητικότητας)

  3. Νευραλγία τριδύμου ή γλωσσοφαρυγγικού νεύρου

  4. Ίλιγγος 

  5. Αστάθεια βάδισης - Έλλειψη συντονισμού κινήσεων - Αδεξιότητα - Αταξία

  6. Ελάττωση (έκπτωση) της δύναμης (μυικής ισχύος) προσώπου, κορμού ή/και άκρων (πάρεση ή πληγία)

  7. Διαταραχές του λόγου (δυσαρθρία ή αφασικές εκδηλώσεις)

  8. Δυσκαταποσία

  9. Πάρεση προσωπικού νεύρου (κεντρικού ή περιφερικού τύπου)

  10. Ημίσπασμος προσώπου, βλεφαρόσπασμος

  11. Αυχεναλγία / Ραχιαλγία

  12. Ορθοκυστικές διαταραχές

  13. Στυτική δυσλειτουργία και άλλες σεξουαλικές δυσλειτουργίες

  14. Ανεξήγητο αίσθημα κόπωσης

  15. Σπαστικότητα, δυσκαμψία και πόνος στα άκρα

  16. Τρέμουλο (τρόμος)

  17. Γνωσιακή έκπτωση (προσβολή προσοχής - συγκέντρωση, μνημονική εξασθένιση κ.α)

  18. Διαταραχές διάθεσης (αγχώδεις εκδηλώσεις, δυσθυμία, καταθλιπτική διαταραχή κ.α)

  19. Κεφαλαλγία (σπάνια)

  20. Επιληπτικές κρίσεις (σπάνια)

Άλλα απομυελινωτικά νοσήματα πλην MS

Η πολλαπλή σκλήρυνση αποτελεί τον κύριο εκπρόσωπο μίας κατηγορίας νοσημάτων, γνωστών ως απομυελινωτικών. Άλλα νοσήματα της κατηγορίας αυτής είναι:

  • Οπτική νευρομυελίτιδα (Neuromyelitis Optica Spectrum Disorders - NMOSD) ή νόσος Devic

    Η νόσος θεωρείται πλέον ως ένα φάσμα αυτοάνοσων διαταραχών, καλούμενων ως διαταραχών του φάσματος της Oπτικής Nευρομυελίτιδας ή NMOSD, όπου τα αυτοαντισώματα στοχεύουν το μόριο της Aκουαπορίνης-4 (AQP4) των διαύλων ύδατος των αστροκυττάρων. Πρόκειται για μια σοβαρή, υποτροπιάζουσα, απομυελινωτική πάθηση του ΚΝΣ που προσβάλλει κυρίως τα οπτικά νεύρα και το νωτιαίο μυελό.

    Το κλινικό φάσμα της νόσου δύναται να περιλαμβάνει συμπτώματα οπτικής νευρίτιδας (μείωση οπτικής οξύτητας, θάμβος όρασης, σκοτώματα, αμαύρωση, μειωμένη αντίληψη χρωμάτων, πόνο κατά τις οφθαλμικές κινήσεις), νευραλγίες ή καυσαλγίες σε αυχένα, ράχη, άνω και κάτω άκρα, κινητικές και αισθητικές εκδηλώσεις άκρων, μυικούς σπασμούς, ορθοκυστικές διαταραχές, σεξουαλική δυσλειτουργία, λόξυγκα και εμέτους.

    Χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, οι ασθενείς με NMOSD κινδυνεύουν να αναπτύξουν σημαντική αναπηρία με την πάροδο του χρόνου λόγω των συνεχών σοβαρών υποτροπών και της ανεπαρκούς ανάρρωσής τους. Επί του παρόντος, δεν υπάρχει γνωστή αιτιολογική θεραπεία της νόσου. Κύριοι στόχοι της θεραπείας είναι να αντιμετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά οι υποτροπές και να προληφθούν νέα μελλοντικά κλινικά επεισόδια. 

    Οι υποτροπές αντιμετωπίζονται με ενδοφλέβια χρήση κορτικοειδών ή/και πλασμαφαίρεση, ακολουθούμενη συνήθως από του στόματος λήψη κορτικοειδών για αρκετούς μήνες. Ανεπίσημα επίσης χρησιμοποιούνται με καλά αποτελέσματα η αζαθειοπρίνη και η  μυκοφαινολάτη, ως  ανοκατασταλτικά, σε ασθενείς με ή χωρίς ανεύρεση αυτοαντισωμάτων έναντι AQP4 στον ορό. Ο FDA  έχει ήδη εγκρίνει συνολικά τρεις ανοσοθεραπείες για ασθενείς με AQP4-IgG-θετικό NMOSD: το eculizumab (Ιούνιος 2019), το inebilizumab (Ιούνιος 2020) και το **satralizumab (**Αύγουστος 2020). Επιπλέον, το rituximab εγκρίθηκε για το NMOSD στην Ιαπωνία τον Ιούνιο του 2022, ενώ τον Μάιο του 2023, ο ΕΜΑ  ενέκρινε το ravulizumab για τη θεραπεία του AQP4-IgG-positiv NMOSD.

  • Oξεία διάχυτη (ή διάσπαρτη) εγκεφαλομυελίτιδα (ADEM)

    Η έναρξη της νόσου έπεται, κατά 1-4 εβδομάδες, συνήθως κάποιας λοίμωξης  (ιογενούς ή βακτηριακής) κατά κανόνα του αναπνευστικού συστήματος ή κάποιου εμβολιασμού. Προσβάλλει συνήθως παιδιά. Η συμπτωματολογία της έχει οξεία έναρξη και βαρεία εικόνα, ενώ περιλαμβάνει κεφαλαλγία, πυρετική κίνηση,  έκπτωση επιπέδου συνείδησης, σύγχυση, συμπεριφορικές διαταραχές, επιληπτικές κρίσεις καθώς και αστάθεια, αδυναμία, δυσκαταποσία και οπτικές διαταραχές σε ποικίλους συνδυασμούς. Η νόσος τυπικά εμφανίζει μονοφασική πορεία δίχως υποτροπές. Η διάγνωση στηρίζεται στην κλινική εικόνα, στη σαφή χρονική συσχέτιση των συμπτωμάτων με προηγηθείσα λοίμωξη ή εμβολιασμό, στην απεικόνιση βλαβών της λευκής ουσίας του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού μέσω χρήσης μαγνητικής τομογραφίας και στα ευρήματα του ΕΝΥ (λεμφοκυττάρωση, αύξηση λευκώματος, απουσία ολιγοκλωνικών ζωνών). Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία και η νόσος αντιμετωπίζεται με την ενδοφλέβια χρήση κορτικοειδών, γ-σφαιρίνης, πλασμαφαίρεσης και λοιπών ανοσοκατασταλτικών.

  • Η σχετιζόμενη με τα αντισώματα έναντι της γλυκοπρωτεΐνης της μυελίνης των ολιγοδενδροκυττάρων MOG νόσος (MOGAD)

    Ο κλινικός φαινότυπος της νόσου ποικίλει αρκετά με συχνότερες εκδηλώσεις αυτές της υποτροπιάζουσας οπτικής νευρίτιδας (μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη), της εγκάρσιας μυελίτιδας και μίας εικόνας ανάλογης της οξείας διάσπαρτης εγκεφαλομυελίτιδας. Η νόσος μπορεί να έχει μονοφασική ή υποτροπιάζουσα πορεία. Γενικά η κλινική εικόνα της MOGAD παρουσιάζει σημαντική αλληλοεπικάλυψη κυρίως με την οπτική νευρομυελίτιδα (NMOSD) και λιγότερο με την πολλαπλή σκλήρυνση, από τις οποίες διαφέρει σε παθοφυσιολογικό, θεραπευτικό και προγνωστικό επίπεδο. Η νόσος προσβάλλει τα δύο φύλα με την ίδια συχνότητα με τυπική ηλικία εμφάνισης την 3η δεκαετία της ζωής. Η διάγνωση της νόσου απαιτεί θετική ορολογική εξέταση για MOG IgG αντισώματα, μία τουλάχιστον εκ των εξής κλινικών οντοτήτων: οπτικής νευρίτιδας, εγκάρσιας μυελίτιδας ή ADEM, με ταυτόχρονο αποκλεισμό άλλης πιθανής διάγνωσης. Η τρέχουσα θεραπευτική προσέγγιση των υποτροπών της νόσου συνίσταται σε ενδοφλέβια χορήγηση κορτικοστεροειδών. Επί μη ανταπόκρισης στα στεροειδή, οι ασθενείς υποβάλλονται σε πλασμαφαίρεση ή σε ενδοφλέβια χορήγηση ανοσοσφαιρίνης. Επίσης χρησιμοποιούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα όπως η αζαθειοπρίνη και η ριτουξιμάμπη.

Διάγνωση πολλαπλής σκλήρυνσης (MS) και λοιπών απομυελινωτικών παθήσεων του ΚΝΣ

Η διάγνωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης (ΠΣ) είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που περιλαμβάνει την αξιολόγηση κλινικών συμπτωμάτων, εργαστηριακών εξετάσεων και απεικονιστικών ευρημάτων. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση που να επιβεβαιώνει με βεβαιότητα τη νόσο, γι’ αυτό η διάγνωση βασίζεται σε ένα σύνολο κριτηρίων. Η διάγνωση της νόσου βασίζεται στα McDonald διαγνωστικά κριτήρια, τα οποία δημοσιεύθηκαν αρχικά εν έτει 2001 (προς αντικατάσταση των Poser και Schumacher διαγνωστικών κριτηρίων) και έχουν έκτοτε αρκετές φορές αναθεωρηθεί (2005, 2010 και 2017). Τα βασικά διαγνωστικά βήματα περιλαμβάνουν:

  1. Ιστορικό και Κλινική Εξέταση

    Λήψη λεπτομερούς ατομικού και οικογενειακού αναμνηστικού.

    Αναζήτηση της λεγόμενης διασποράς στο χώρο και στο χρόνο, με κλινικά συμπτώματα/σημεία σε περισσότερα του ενός συστήματα ή  την παρουσία 2 διακριτών μεταξύ τους κλινικών επεισοδίων.

  2. Μαγνητική Τομογραφία (MRI)

    Η MRI είναι η κύρια απεικονιστική εξέταση για την MS. Εντοπίζει βλάβες (εστίες απομυελίνωσης) στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό, οι οποίες είναι χαρακτηριστικές της νόσου. 

    Βασικό μέλημα του θεράποντα αποτελεί η αναζήτηση στοιχείων διασποράς των βλαβών στο χώρο ( ≥1 συμπτωματικές ή ασυμπτωματικές υπέρπυκνες βλάβες, μεγέθους  ≥ 3mm κατά τον επιμήκη άξονά τους, σε τουλάχιστον 2 εκ των εξής εντοπίσεων: φλοιικά/παραφλοιικά, περικοιλιακά, υποσκηνιδιακά, εντός του Ν.Μ) και στο χρόνο (ταυτόχρονη συνύπαρξη οξέων βλαβών, που εμπλουτίζονται έπειτα ενδοφλέβιας χορήγησης σκιαγραφικού και παλαιών ανενεργών βλαβών ή αύξηση του αριθμού των βλαβών στις FLAIR και Τ2 ακολουθίες). 

  3. Οσφυονωτιαία Παρακέντηση (Εξέταση Εγκεφαλονωτιαίου Υγρού)

    Αναζήτηση ολιγοκλωνικών ζωνών (oligoclonal bands), ως ένδειξη χρόνιας φλεγμονής στο ΚΝΣ.

  4. Αναζήτηση ειδικών αυτοαντισωμάτων στον ορό

       π.χ έναντι AQP4 ή MOG 

  5. Προκλητά Δυναμικά (Evoked Potentials)

    Αυτή η μέθοδος αξιολογεί την ταχύτητα της αγωγιμότητας οπτικών, ακουστικών ή σωματοαισθητικών ερεθισμάτων διαμέσου του ΚΝΣ. Σε ασθενείς με MS δύναται να ανιχνευθεί καθυστέρηση στους χρόνους αγωγής των ερεθισμάτων αυτών, ως ένδειξη βλαβών εντός του ΚΝΣ.

  6. Αποκλεισμός άλλων πιθανών παθήσεων (μιμητών της MS) 

    π.χ νευροσαρκοείδωσης, νόσου Lyme, συστηματικού ερυθηματώδους λύκου (ΣΕΛ), συνδρόμου Sjögren και άλλων ρευματολογικών νοσημάτων κ.α

Θεραπεία πολλαπλής σκλήρυνσης (MS)

Η θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης περιλαμβάνει διάφορες προσεγγίσεις για τη διαχείριση των συμπτωμάτων, την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και την αντιμετώπιση των υποτροπών. Τα ανοσοτροποποιητικά φάρμακα, όπως οι ιντερφερόνες και τα μονοκλωνικά αντισώματα, χρησιμοποιούνται για τη μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας των υποτροπών. Κορτικοστεροειδή, όπως η μεθυλπρεδνιζολόνη, χορηγούνται κατά τη διάρκεια των οξέων επεισοδίων για να μειώσουν τη φλεγμονή και την ταχύτητα ανάρρωσης.

Άλλα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση συγκεκριμένων συμπτωμάτων, όπως οι σπασμοί, η κόπωση, η κατάθλιψη και η ακράτεια. Η φυσικοθεραπεία, η εργοθεραπεία και η λογοθεραπεία βοηθούν στη βελτίωση της κινητικότητας, της λειτουργικότητας και της επικοινωνίας.

Η ψυχολογική υποστήριξη είναι επίσης σημαντική για τη διαχείριση των συναισθηματικών επιπτώσεων της νόσου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να εξεταστούν πειραματικές θεραπείες ή κλινικές δοκιμές για νέες φαρμακευτικές επιλογές.

Ο νευρολόγος Βελίτσος Ιωάννης κάθεται σοβαρός στο γραφείο του, φορώντας άσπρο πουκάμισο και πολύχρωμη γραβάτα.

Ιωάννης Δ. Βελίτσος MD, MSc

Ο κος Ιωάννης Βελίτσος είναι Ειδικός Νευρολόγος και διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην Αγία Παρασκευή Αττικής. Είναι Στρατιωτικός Ιατρός, απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων (Ιατρικό ΣΣΑΣ) και της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει ειδικευθεί στη Γερμανία και έχει πραγματοποιήσει Μεταπτυχιακές Σπουδές με τίτλο «Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια» στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Είναι Επιστημονικός συνεργάτης της Νευρολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών και σταθερό μέλος της Ομάδος Neurolife. Αντιμετωπίζει όλο το φάσμα των παθήσεων του κεντρικού και περιφερικού νευρικού συστήματος.

Διαβάστε περισσότερα

Διασφαλίστε την υγεία του νευρικού σας συστήματος